berg beklimmen koppel

5 bekende valkuilen voor startende psychologen (+ oplossingen)

Voor veel startende psychologen is de overgang van de studiebanken naar de behandelkamer groot. Jarenlang heb je gestudeerd, geoefend op medestudenten en stage gelopen. Genoeg kennis en ervaring om aan de slag te gaan zou je denken. Maar dan, je zit voor het eerst zelfstandig met een cliënt tegenover je. De moed zinkt je in de schoenen. Ben ik hier wel klaar voor?

Geef de moed niet direct op, want wellicht ben je in één van de vijf bekende valkuilen voor startende psychologen getrapt. Docent van Vlokhoven Opleidingen, Anna Roeden bespreekt een aantal bekende valkuilen die ze tegenkomt bij cursisten. Bovendien legt ze uit hoe je ze kunt omzeilen.

  • Valkuil #1: Tijd niet goed bewaken
    Oplossing: Vooraf een agenda opstellen

Een veelgehoorde valkuil van de beginnend therapeut is tijdbewaking. Voor je het weet lopen je sessies uit, geef je je pauze op en ben je aan het einde van de dag uitgeput. Je wilt je cliënten serieus nemen, uit laten praten en ze niet het gevoel geven dat je hun verhaal afkapt. Anderzijds wil je niet stressen om teveel uitloop. Om je tijd goed te bewaken is het verstandig om je sessie te structureren en duidelijk af te bakenen. Het lijkt vervelend voor de cliënt om hem of haar niet volledig vrij te laten, maar het biedt structuur en daarmee houvast.

Hoe creëer je structuur? Dit kun je doen door vooraf een agenda op te stellen en de tijd goed te bewaken. Als je vooraf aankondigt dat je nog maar 10 minuten hebt, dan is het belangrijk om je ook consequent aan de tijd te houden. Mocht een cliënt vervolgens iets bespreekbaar maken dat niet op de agenda staat, dan kun je je cliënt de keuze geven: erop ingaan en geleidelijk afronden of de agenda volgen en het later uitgebreid bespreken.

  • Valkuil #2: Verhalen mee naar huis nemen
    Oplossing: Tijd nemen om bij te komen

Tijdens je werk hoor je de hele dag door verhalen. Sommige daarvan raken je meer dan andere. Omdat je het nog niet zo gewend bent om per week tientallen mensen te spreken, kan het zijn dat je dingen mee naar huis neemt. Waar mogelijk is het goed om te kijken hoeveel mensen per dag zien haalbaar is voor jezelf. Voor de een is dat 7, maar voor de ander is 4 of 5 genoeg.

Ook heel belangrijk, samenhangend met het punt over de tijdbewaking, is dat je tussen gesprekken door tijd hebt om even bij te komen. Maak even een praatje met een collega, loop naar buiten of doe even een paar minuten iets anders om je hoofd leeg te maken. Na een heftig gesprek – misschien een rare tip – zet ik soms even het raam open om de emoties de kamer uit te laten gaan. Op deze manier kun je mentaal een rustmoment voor jezelf creëren.

Waarschijnlijk merk je dat iemand of een bepaald thema je ‘s avonds of in het weekend blijft bezighouden. Soms komt problematiek nou eenmaal te dichtbij. Je hebt dit niet altijd zelf in de hand. Bespreek zulke probleemgevallen met je supervisor of collega’s. In overleg zou je er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om bepaalde gevallen nog even niet te behandelen. Dat is niet zwak, maar juist goed voor jezelf zorgen. En daarmee ook voor je cliënt.

  • Valkuil #3: Slechte zelfzorg
    Oplossing: Zorg eerst goed voor jezelf, daarna voor anderen

Je bent niet zomaar psycholoog geworden. Hoogstwaarschijnlijk ben je empathisch, wil je anderen graag helpen en sta je open voor de verhalen en emoties van anderen. Deze eigenschappen maken je goed in je vak en zorgen ervoor dat je met plezier naar je werk gaat. Een bekende valkuil is dat veel psychologen vergeten voor zichzelf te zorgen.

Waarschijnlijk heb je het zelf vaak niet eens door. Je helpt een collega die in de put zit tijdens je pauze. ‘s Avonds lees je bij over onderwerpen waar je nog weinig van weet. Of je neemt werk van aardige collega’s over om ze te ontlasten. Is dit herkenbaar? Als je ‘ja’ hebt geantwoord is dat heel begrijpelijk. Veel psychologen verliezen zichzelf om anderen een plezier te doen. Hoewel ik het aanmoedig om anderen te helpen, kan het geen kwaad om kritisch te kijken of je zelf niet als eerste hulp nodig hebt.

Het werkt net als bij zuurstofmaskers in het vliegtuig: je zet het masker eerst bij jezelf op en daarna pas bij kinderen. Dat klinkt misschien raar, maar je kunt pas goed voor een ander zorgen als je eerst goed voor jezelf zorgt. Een goede start is om voldoende pauzes te nemen en niet teveel in het weekend bezig te zijn.

Tenzij je er natuurlijk van overtuigd bent dat dat ene mailtje op zaterdagavond om 21.30 uur écht het verschil gaat maken…

  • Valkuil #4: Teveel in oplossingen denken
    Oplossing: Coachende rol aannemen

Achterover leunen, stiltes laten vallen, even je mond houden. Het lijkt eenvoudig, maar soms is dat heel lastig. Terwijl iemand je iets vertelt gaan er in jouw hoofd al allerlei oplossingen rond. Wat je echter wilt is dat iemand die zelf gaat bedenken. Iemand meehelpen is prima. De cliënt heeft er alleen weinig aan als jij alles voorkauwt. Bovendien kan het heel uitputtend voor jezelf zijn.

Vergelijk het met een kind die zijn veters moet leren strikken. Het gaat veel sneller als jij het voor hem of haar doet, maar uiteindelijk leert iemand het vooral door het zelf te doen. Om een cliënt te stimuleren kun je een coachende rol aannemen of iets een paar keer voordoen. Uiteindelijk moet jouw cliënt toch echt zelf aan de slag om tot een oplossing te komen die werkt.

  • valkuil #5: Té goed willen doen
    oplossing: Zelfzorg, rust en balans

Alle bovenstaande punten hebben eigenlijk één ding gemeen: alles té goed willen doen. Naast dat je een goede therapeut wilt zijn voor jezelf, heb je misschien ook nog het gevoel je te moeten bewijzen als jonge therapeut. Er zijn immers nog zoveel andere goede jonge collega’s en maar een paar opleidingsplaatsen. Als je om je heen kijkt lijkt het alsof iedereen meters op je voorloopt.

Als jonge psycholoog kan dit erg bedrukkend voelen. Je wilt immers geen mooie kansen aan je neus voorbij ziet glippen. Bedenk je wel dat je waarschijnlijk nog een dikke 40 jaar werkt. Je hoeft niet alles in een keer te leren. Hard werken is belangrijk, maar dit op een gezonde manier volhouden is evengoed belangrijk. Het leven is een marathon. je kunt een marathon niet sprintend uitlopen.

Uiteindelijk wil je je gemoedsrust kunnen bewaren en plezier blijven houden in je vak. Door goed voor jezelf te zorgen, je rust te nemen en andere dingen te doen naast werk, blijf je in balans.

Anna Roeden

Anna Roeden

Anna Roeden is ervaren GZ-psycholoog, EMDR-therapeut en supervisor VGCt. Ze behandelt in haar praktijk volwassenen, ouderen en stellen. Daarnaast is ze docente bij Vlokhoven opleidingen en geeft al ruim 10 jaar diverse cursussen in het kader van de postmaster opleiding tot GZ-psycholoog en de opleiding tot cognitief gedragstherapeut.

Categorie: Blog

Naar kennisbank